BÀI 526 – Cây mực có tác dụng gì?

Cây mực là vị thuốc dân gian được lưu truyền qua nhiều năm tháng. Nó được kết hợp với nhiều loại thảo dược khác điều trị rất nhiều bệnh, trong số đó không có ít những căn bệnh nguy hiểm, quan trọng.

Tên gọi

Tên quen thuộc khác là: cây phèn đen, cây quả mực, cây trái mực, tạo phan diệp, chè nộc,… 

Tên khoa học Phyllanthus reticulatus Poir

Thuộc họ thầu dầu (Euphorbiaceae).

Đặc điểm của cây mực

Đây là một loại cây bụi lớn có hình lông chim hoặc hình lưỡi liềm với các nhánh nhẵn mọc cao từ 2.5m đến 3m. Mùa ra hoa và kết quả sẽ bắt đầu trong khoảng  từ tháng 7 đến tháng 3.

Lá của cây có chứa axit tannic sắp xếp xen kẽ, hình mác, đơn giản và có kích thước thay đổi. Đỉnh lá nhọn, mặt bụng có màu xanh đậm trong khi mặt lưng có màu xanh nhạt. Chúng có vị đắng và mùi hăng. Lá dài 2,5-5 cm và rộng 0,7-1,5 cm, hình thuôn dài và hình elip. Các mép của lá được tạo ra để uốn lượn. Hoa ở nách lá trên cành mảnh. 

Quả có hình nón hoặc nhiều thịt và có 8-16 hạt. Hạt hình tam giác 6-7cm,  không đều. Phần quả khi chín sẽ có màu tím, đó cũng là lý do tại sao loài cây này được gọi là cây mực tím. 

Bộ phận dùng và khu vực phân bố

Bộ phận chủ yếu được sử dụng để làm thuốc là lá và rễ. Có vài nơi dùng vỏ thân cây nấu nước thuốc để trị bệnh.

Cây sống khí hậu nhiệt đới thường mọc hoang ở các bụi ven đường, ven rừng. Một số nơi trồng để làm hàng rào.

Cây có mặt rộng rãi ở những khu vực nhiệt đới, bao gồm cả  Đông Nam Á, Trung Quốc, Malaysia và khắp Ấn Độ. Trong đó có cả Việt Nam.

Thu hái, sơ chế và bảo quản

Phần rễ cây được thu hái vào mùa thu. Khi hái về đem rửa sạch để loại bỏ đi bụi bẩn, đất cát thái thành từng miếng nhỏ và phơi khô dùng dần. Bộ phận lá thường được hái vào mùa xuân và mùa hè.

Khi hái về đem phơi khô trong bóng râm và ở nơi khô ráo. Vỏ được thu hái quanh năm dùng tươi hoặc khô đều được.

Bảo quản dược liệu ở nơi khô ráo thoáng mát để tránh mối mọt, ẩm mốc.

Mục đích sử dụng của cây mực rất đa dạng ở các quốc gia khác nhau 

Ở các quốc gia Châu Phi 

• Tây Phi: Gỗ được sử dụng để tuốt gậy và làm chất kết dính mái nhà. Bên cạnh đó, người ta còn sử dụng lá đun sôi với quả cọ, nước ép của thân cây dùng chữa đau mắt và cành cây dùng làm thuốc nhai.
• Nam Phi: Bột lá được bôi trực tiếp vào vết loét, vết bỏng và các vùng bị nứt nẻ. 
• Đông Phi: Trái cây được dùng làm thực phẩm trong nạn đói. Rễ và vỏ được dùng làm thuốc nhuộm từ đỏ đến đen. Nước sắc rễ dùng trị bệnh lậu làm thuốc tẩy cũng như  trị giun móc.
• Sudan: dưỡng chất của cây được xem là chất lợi tiểu, làm lạnh.
• Kenya: Vỏ cây được dùng làm thuốc nhuộm cho các sản phẩm da thuộc.
• Tanzania: Nước sắc rễ dùng trị đau bụng kinh. Toàn cây được dùng trong bệnh lậu. Vỏ, lá, bộ phận trên thường được phơi khô để dùng làm thuốc lợi tiểu, chữa xuất huyết đường ruột và thiếu máu. Nước ép lá tươi được sử dụng cho chứng co thắt cơ. Vỏ cây phơi khô dùng chữa đau bụng kinh, tiêu chảy chảy máu hậu môn. Vỏ rễ khô được sử dụng để thúc đẩy khả năng sinh sản.

Vỏ, lá, bộ phận trên thường được phơi khô để dùng làm thuốc lợi tiểu, chữa xuất huyết đường ruột và thiếu máu. Nước ép lá tươi được sử dụng cho chứng co thắt cơ.

Ở các khu vực Châu Á

• Ấn Độ: Nước sắc vỏ và lá phơi khô dùng làm thuốc lợi tiểu, bổ huyết, giải nhiệt và cũng được dùng chữa bệnh đậu mùa.
• Khu vực bán đảo Đông Dương: Dùng cho bệnh đậu mùa, giang mai, chảy máu nướu răng.
• Bán đảo Mã Lai: Thân và lá xát vào ngực chữa hen suyễn, và người ta cũng sắc lá uống trị đau họng.
• Philippines: Lá và vỏ cây được dùng làm thuốc lợi tiểu. Đồng thời, giúp giảm đau và bôi vào bụng đối để điều trị giun kim. Quả dùng làm chất làm se ruột và dùng chống viêm cũng như các bệnh về máu. 

Tác dụng của cây mực

Hiện nay, vẫn chưa có nhiều nghiên cứu y học hiện đại về tác dụng của loại thảo dược này. Nhưng từ xa xưa cho đến ngày nay, nghiên cứu Đông Y cho thấy thảo dược có tác dụng như:

• Vỏ gây chuyển hóa, rễ giúp tiêu viêm, công dụng chỉ tả, thu liễm. Lá giúp sát trùng, lợi tiểu, thanh nhiệt, giải độc.
• Ở Ấn Độ, cây thảo dược chữa bị thương ở răng và các chứng ỉa chảy ở trẻ nhỏ.
• Lá còn chữa được ứ huyết do chấn thương, huyết nhiệt gây đinh nhọt, phù thũng, tiêu chảy, kiết lỵ và sốt.
• Rễ được phát hiện chữa viêm gan, viêm thận viêm đường ruột, ruột kết hạc. Vỏ dùng trị đậu lên mủ, khó tiểu,…

LIÊN HỆ MUA SẢN PHẨM
0939714275
tiemthuocbacsaithanh
Thuocbacsaithanh

CÁC BÀI VIẾT LIÊN QUAN:
– MẠCH NHA CÓ TÁC DỤNG CHỮA BỆNH?
– TA BIẾT GÌ VỀ LONG NÃO