BÀI 276 – Cây chương não (Long não): vị thuốc sát trùng vết thương viêm nhiễm

Nhắc tới Chương não (Long não), người ta hay nghĩ đến những viên chế phẩm thường được cho vào tủ quần áo để đuổi chuột, trị nấm mốc, mối mọt. Tuy nhiên, đây chỉ là một hợp chất tổng hợp mà thôi. Trên thực tế, có một loài thảo dược cùng tên, chế ra các tinh thể và tinh dầu được dùng trong y học để sát trùng, tiêu viêm, chữa một số bệnh ngoài da.

Tên khác

– Tên dân gian: vị thuốc long não còn gọi Kim Cước Não, Cảo Hương, Thượng Long Não, Hư Phạn, Băng Phiến Não, Mai Hoa Não, Mễ Não, Phiến Não, Tốc Não, Cố Bất Bà Luật, Long Não Hương, Mai Hoa Băng Phiến, Yết Bà La Hương, Bà Luật Hương, Nguyên Từ Lặc, Chương Não, Não Tử, Triều Não (Trung Dược Học), Dã Hương (Dược Liệu Việt Nam).

– Tên khoa học: Cinnamomum camphora N. et E.

– Họ khoa học: Họ Long Não (Lauraceae).

Đặc điểm của cây Long não

Long não tên khoa học là Folium et lignum Cinnamomi camphorae, có tên gọi khác là Rã hương, Chương não, thuộc họ Long não (Lauraceae).

Cây gỗ, cao 10 – 15m. Vỏ thân nứt nẻ, màu xám nâu. Lá mọc so le, phiến dài, đầu lá kéo dài thành một mũi nhọn ngắn, mặt trên xanh sẫm bóng, mặt dưới nhạt, có 3 gân lá tỏa lên từ gốc. Hoa nhỏ, mọc thành chùm ở kẽ, ngắn hơn lá. Quả hình cầu, to bằng hạt tiêu, phía dưới có cuốn nhỏ hình chén.

Tất cả các bộ phận của cây đều mang những tế bào chứa tinh dầu.

Phân bố, thu hái, chế biến

Cây Long não có nguồn gốc từ Trung Quốc và Nhật Bản. Hiện nay, cây được trồng rộng rãi ở nhiều nước nhiệt đới và cận nhiệt đới. Ở Việt Nam, Long não được trồng nhiều ở các tỉnh miền Bắc. Ở Cao Bằng, Lạng Sơn, Lai Châu còn những cây rất lâu năm, ước tính có cây lên đến 100 năm tuổi.

Bộ phận dùng: Gỗ và lá là nguyên liệu chính để cất tinh thể và tinh dầu .

Thành phần hóa học

+Tinh dầu và Long não tinh thể d-Camphora (Trung Dược Học).

+Tinh dầu Long não cất phân đoạn sẽ được tinh dầu Long não trắng (dùng chế Cineola), tinh dầu Long não đỏ (chứa Safrola, Carvacrola), tinh dầu Long não xanh (chứa Cadinen, Camhoren, Azulen] (Hiện Đại Thực Dụng Trung Dược).

+Trong gỗ có khoảng 0,5 Long não đặc, 2% tinh dầu Long não (Dược Liệu Việt Nam).

+ Rễ, thân. Lá chứa tinh dầu gồm những thành phần: d-Camphor,  a-Pinen, Cineol, Safrol, Campherenol, Caryophyllen, Terpineol, Phellandrene, Carvacrol, Azullen, d-Limone, Cadinen (Trung Dược Học).

+ Thành phần chủ yếu của gỗ, lá và rễ long não là tinh dầu và long não tinh thể. Tùy theo tuổi cây, hàm lượng tinh dầu và long não tinh thể thay đổi.

Long não thiên nhiên, có tinh thể màu trắng, mùi thơm đặc biệt, vị nóng, ở nhiệt độ thường, lao não thang hoa được, tín tan trong nước, tan nhiều trong các dung môi hữu cơ (cồn, Ête, Clofoc) quay phai + 430. Tính chất long não là một xeton.Tinh dầu long não cất phân đoạn sẽ được tinh dầu long não trắng (dùng chế Xineola), tinh dầu long não đỏ (chứa Safrola, Cacvacrola), tinh dầu long não xanh (chứa cadinen, camphoren, azlen) (Những Cây thuốc Và Vị Thuốc Việt Nam).

Tinh dầu: Gỗ của cây trưởng thành chứa 4,4% tinh dầu. Thành phần chủ yếu của tinh dầu là camphor (64,1%). Lá cây có chứa 1,3% tinh dầu, trong đó camphor chiếm 81,5%.

Trong công nghiệp, khi cất Long não người ta thu được phần đặc là tinh thể có màu trắng và phần lỏng là tinh dầu Long não.

Vị thuốc long não

(Công dụng, liều dùng, quy kinh, tính vị…)

Tính vị của long não

+Vị đắng, cay, tính ấm, có độc ít (Bản Thảo Phẩm Hội Tinh Yếu).

+Vị cay, tính nhiệt, không độc (Bản Thảo Cương Mục).

+Vị cay, tính nóng, có độc (Trung Dược Học).

+Vị cay, tính nóng (Đông Dược Học Thiết Yếu).

 Quy kinh:

+Vào kinh Tâm, Tỳ (Bản Thảo Tái Tân).

+Vào kinh Can (Bản Thảo Tối Yếu).

+Vào kinh Tâm, Tỳ (Trung Dược Học).

+Vào kinh Phế, Tâm, Vị (Đông Dược Học Thiết Yếu).

Tác dụng long não

+Sát trùng, trừ giới tiễn, liệu dương, hóa sang (Bản Thảo Phẩm Hội Tinh Yếu).

+Thông quan khiếu, lợi trệ khí, trừ thấp, sát trùng (Bản Thảo Cương Mục).

+Khứ phong thấp, sát trùng, khai khiếu, trừ dịch uế (Trung Dược Học).

+Trừ uế khí, sát trùng, thông quan, lợi khiếu (Đông Dược Học Thiết Yếu).

Chủ trị:

Uống trong trị thổ tả thuộc hàn thấp, các chứng đau ở vùng tim và bụng.

Dùng ngoài: rửa hoặc xông chữa ghẻ lở, hắc lào, cước khí (Đông Dược Học Thiết Yếu).

Liều dùng:

– Uống trong: 0,1-0,2g thuốc tán hoặcrượu.

– Dùng ngoài: lượng vừa đủ tán bột trộn với dầu hoặccồn bôi.

Tác dụng theo Y học cổ truyền

+ Tác dụng đối với trung khu thần kinh: Long não có tác dụng hưng phấn trung khu thần kinh, tăng cường hô hấp và tuần hoàn, nhất là trung khu thần kinh đang ở trạng thái ức chế thì tác dụng càng rõ. Cơ chế tác dụng là lúc tiêm dưới da, thuốc kích thích tại chỗ gây phản xạ hưng phấn.

+ Bôi vào da: Long não gây cảm giác ấm, kích thích và diệt khuẩn. Long não cũng gây cảm giác mát, tê.

+Uống trong: Long não kích thích niêm mạc dạ dày: liều nhỏ gây cảm giác ấm áp dễ chịu; Liều cao gây buồn nôn, nôn.

+Tác dụng đối với tim mạch: Long não có tác dụng hưng phấn cơ tim đối với tim đang suy yếu nhưng với liều thông thường không có tác dụng nào đối với cơ tim. Trong 1 số thí nghiệm cho thấy đối với trung khu mạch máu, chỉ khi nào chức năng bị suy kiệt, thuốc mới có tác dụng hưng phấn.

+Tác dụng dược động học: Long não được hấp thu dễ và nhanh qua da, niêm mạc bất cứ nơi nào trên cơ thể, kể cả niêm mạc dạ dày. Thuốc bị Oxy hóa ở gan được Campherenol, sau đó chuyển hóa kết hợp với Glucoronic và bài tiết ra nước  tiểu (Trung Dược Học).Độc tính của thuốc: Liều uống 0,5-1g có thể gây hoa mắt, chóng mặt, đầu đau, cảm giác nóng, gây kích thích, nói sảng. Uống trên 2 g dẫn đến yên tĩnh nhất thời và tiếp theo là vỏ não bị kích thích gây co giật, cuối cùng là suy hô hấp và chết. Uống 7-15g và tiêm bắp 4g gây chết. Cấp cứu chủ yếu là điều trị triệu chứng vì thuốc được cơ thể giải độc nhanh và thường được cứu sống (Trung Dược Học).

Tác dụng theo Y học hiện đại

Long não não có tác dụng hưng phấn trung khu thần kinh, tăng cường hô hấp và tuần hoàn. Với trung khu thần kinh đang ở trạng thái ức chế thì tác dụng này càng rõ.

Khi bôi vào da, thuốc gây cảm giác mát do thuốc kích thích vào thụ thể cảm giác lạnh và có tác dụng giảm đau, giảm ngứa, gây tê nhẹ.

Thuốc có tác dụng kích thích đường ruột, gây cảm giác ấm áp, dễ chịu đối với bao tử. Liều cao có thể gây buồn nôn, nôn.

Thuốc dễ được hấp thu nhanh qua niêm mạc bất kỳ nơi nào trên cơ thể, kể cả niêm mạc bao tử.

Độc tính của thuốc: Liều 0,5 – 1g có thể gây hoa mắt chóng mặt, đau đầu, cảm giác nóng, gây kích thích, nói sảng. Uống trên 2g có thể dẫn đến vỏ não bị kích thích gây co giật, có thể suy hô hấp và tử vong.

Công dụng thường dùng

Gỗ và lá dùng để cất tinh dầu, cung cấp camphor thiên nhiên. Chất này dùng làm thuốc hồi sức cho tim trong trường hợp cấp cứu và làm thuốc sát khuẩn đường hô hấp. Tinh dầu long não có thể dùng xoa bóp ngoài da chữa vết thương đau, ngứa, sung huyết. Ngoài ra, nó còn dùng để chế dầu cao xoa bóp.

Long não còn dùng trong công nghiệp chế ngà voi nhân tạo, phim ảnh, chất cách điện, dùng chống nấm mốc mối mọt, sản xuất thuốc trừ sâu…

Cây Long não còn làm cây bóng mát, tán rộng, xanh tốt quanh năm, lá có khả năng hấp thu kim loại nặng làm sạch môi trường.

Bài thuốc kinh nghiệm

Chữa viêm họng, ho, đờm khò khè

Bột Long não 1,5g, phèn chua 7g, băng phiến đại bi 3g, tất cả hòa tan trong một ít cồn rồi thêm nước ấm vừa đủ 30ml. Khi dùng lấy tăm bông tẩm thuốc bôi vào họng. Ngày dùng vài lần.

Chữa hôi nách

Bột Long não 0,4g, gừng sống 1 miếng. Giã nhỏ, lấy nước xoa vào nách. Ngày làm vài lần.

Chữa đau răng

Long não 3g, chu sa 3g. Nghiền thành bột, xát vào chỗ đau răng.

Trị trẻ em ghẻ, lở ngứa

Long não, hoa tiêu, mè đen lượng đủ bôi tán thành bột mịn trộn với vaselin để bôi.

Trị chàm ở chân bội nhiễm hoặc loét

Long não 3g, đậu hũ 2 miếng, trộn nát đắp ngoài.

Trị đau khớp do bong gân

Dùng Long não pha cồn 10% để xoa bóp hoặc chế dầu Long não gồm Long não và dầu tùng tiết, trộn lại bôi chỗ đau.

Kiêng kỵ:

Băng phiến dùng trong thuốc tễ, tán, hoặc ngâm rượu xoa bóp, không dùng trong thuốc sắc. Phụ nữ có thai không dùng.

Liều dùng và chú ý

Dùng ngoài: Lượng vừa đủ tán bột trộn với dầu hoặc cồn bôi.

Uống trong: 0,1 – 0,2 g thuốc tán hoặc rượu.

Chú ý: Cơ thể nóng sốt không uống. Thuốc có độc nên phải hết sức thận trọng, nhất là đối với phụ nữ và trẻ em. Thuốc kỵ lửa.

Long não là loại thảo dược quý dùng để chữa bệnh. Tuy nhiên, cũng giống như nhiều loại thảo dược khác, khi sử dụng bạn cần tham vấn ý kiến của bác sĩ có chuyên môn.

LIÊN HỆ MUA SẢN PHẨM
0939714275
tiemthuocbacsaithanh
Thuocbacsaithanh

CÁC BÀI VIẾT LIÊN QUAN:
– KHƯƠNG HOẠT VÀ CÁC BÀI THUỐC HAY
– LÔ HỘI – BẠN CÓ BIẾT?