BÀI 234 – Thổ hoàng liên: điều trị các bệnh lý về đường ruột

Thổ hoàng liên có vị đắng, tính hàn, được quy vào kinh Can, Tỷ, Vị, Tâm, Đởm và Đại Tràng. Trong Đông y, dược liệu này có công dụng điều trị các bệnh lý về đường ruột, viêm họng, viêm gan, trực khuẩn, lở loét ở miệng, có tác dụng kháng khuẩn, thanh nhiệt và tiêu viêm.

Tên gọi – Họ

• Tên gọi khác: Hoàng liên đuôi ngựa, Mã vĩ hoàng liên
• Tên khoa học: Thalictrum foliosum
• Họ: Thuộc họ Mao Lương (Ranumculaceae)

Đặc điểm sinh thái

+ Mô tả:

Thổ hoàng liên là cây thân thảo, có thân mỏng. Khi trưởng thành, cây cao khoảng 40 – 100 cm. Lá kép, chét hình trứng hoặc bình dầu dục, có cuống dài. Mép lá có khía răng cưa tròn, thưa. Gân lá chét hình chân vịt. Hoa mọc đơn lẻ, theo cụm, phân ra nhiều nhánh nhỏ, có màu trắng hoặc hơi tim tím. Qủa thổ hoàng liên có hình thoi. Rễ dài,màu nâu sẫm, có nhiều mấu, phần thịt có màu vàng tươi giống củ nghệ vàng.

+ Phân bố:

Cây thổ hoàng liên mọc hoang hoặc được trồng tại các vùng nhiệt đới, vùng núi cao ở một số nước ở Nam Mỹ, Nam Phi, các tỉnh Ấn Độ, Đài Loan, Trung Quốc. Tại Việt Nam, cây thường mọc hoang ở vùng núi Tây Bắc như: Lào Cai, Hà Giang, Vĩnh Phúc,…

Bộ phần dùng, thu hái, chế biến, bảo quản

+ Bộ phận dùng:

Dùng bộ phận thân rễ cây thổ hoàng liên để làm thuốc.

+ Thu hái:

Thu hoạch thân rễ của những cây đã trưởng thành, thường được thu hoạch vào mùa thu đông, trời khô ráo.

+ Chế biến:

Đem những thân rễ thổ hoàng liên thu hoạch được rửa bằng nước sạch để loại bỏ đất, cát, tạp chất, loại bỏ các rễ con và gốc thân. Sau đó đem phơi dưới 3 – 4 ngày nắng hoặc sấy khô, thái thành từng lát mỏng để dùng hoặc tán thành bột mịn.

+ Bảo quản:

Sau khi chế biến, cần bảo quản dược liệu ở nơi thoáng mát, nhiệt độ phòng, tốt nhất nên bảo quản trong bao bì hoặc hộp kín và cần đậy kín để tránh lên móc, nấm.

Thành phần hóa học

Bộ phận thân rễ thổ hoàng liên có chứa các chất sau:

• Berberine
• Palmatine
• Jatrorrhizine
• Thalictrine

Tính vị

Thổ hoàng liên có vị đắng, tính hàn.

Quy kinh

Thổ hoàng liên được quy vào Can, Tỳ, Vị, Đởm, Tâm và Đại tràng.

Tác dụng dược lý

+ Theo nghiên cứu dược lý hiện đại:

Chưa được nghiên cứu.

+ Theo Y học cổ truyền:

Trong Đông y, thổ hoàng liên có tác dụng:

• Chữa viêm ruột, viêm gan
• Chữa viêm họng
• Chữa đau mát
• Chữa lỵ trực khuẩn
• Chữa sốt cao
• Trị trĩ
• Sát khuẩn, kháng khuẩn
• Tiêu viêm
• Thanh nhiệt, giải độc

Liều lượng – Cách dùng

Dùng thuốc ở dạng tán nhỏ thành một mịn, hoàn thành viên, thuốc đắp vùng loét hoặc dạng nước sắc đặc. Sử dụng thổ hoàng liên mỗi ngày 4 – 12 gram.

Bài thuốc

Thổ hoàng liên có thể được dùng thay thế Hoàng liên bởi cả hai dược liệu này có công dụng tương tự nhau, chỉ khác nhau ở mức độ nặng nhẹ. Dưới đây là một số bài thuốc sử dụng thổ hoàng liên bạn đọc có thể tham khảo:

Bài thuốc chữa lỵ trực khuẩn:

Dùng 12 gram Thổ hoàng liên, đem tán thành bột mịn. Sử dụng 2 gram cho mỗi lần uống, uống mỗi ngày 2 lần. Hoặc có thể dùng Thổ hoàng liên, Hoàng bá, Hoàng cầm với liều lượng bằng nhau để sắc lấy nước uống.

Bài thuốc chữa lở loét do độc nhiệt:

Dùng Thổ hoàng liên, Hoàng bá, Hoàng cầm mỗi vị 8 gram cùng với 12 gram Chi tử đem sắc lấy nước dùng.

Bài thuốc chữa ung thư phổi

Chuẩn bị: 15 gram thổ hoàng liên, 4 gram cam thảo, 15 gram bồ công anh, 20 gram phục linh, 15 gram bắc sa sâm, 10 gram sơn dược, 15 gram ngư tinh thảo, 10 gram bạch truật, 10 gram đại cốt bì và 10 gram kim ngân hoa.

Cách thực hiện: Cho tất cả các dược liệu vào ấm nấu cùng với một lượng nước vừa đủ. Đun sôi hỗn hợp đến khi sắc lại còn khoảng 1/3 thì tắt bếp. Lọc lấy nước thuốc (bỏ phần bã) và tiến hành uống trong ngày (không để qua đêm).

Bài thuốc chữa chứng đau mắt đỏ

Chuẩn bị: 8 gram thổ hoàng liên, 4 gram bạc hà, 8 gram hoa cúc, 4 gram xuyên khung và 8 gram dành dành.

Cách thực hiện: Các dược liệu đem đi rửa sạch với nước để đảm bảo không còn bụi bẩn. Sau đó cho vào ấm nấu với nước trên lửa nhỏ. Đến khi hỗn hợp sắc lại còn khoảng 1/3 thì tắt bếp. Lọc lấy nước thuốc uống trong ngày (không để qua đêm).

Bài thuốc chữa lở loét có nguyên nhân xuất phát từ độc nhiệt

Chuẩn bị: 8 gram thổ hoàng liên, 12 gram chi tử, 8 gram hoàng cầm và 8 gram hoàng bá.

Cách thực hiện: Rửa sạch tất cả dược liệu. Sau đó cho vào ấm nấu cùng một lượng vừa đủ với lửa nhỏ. Đến khi thuốc sắc lại thì lọc lấy nước uống, bỏ phần bã. Duy trì sử dụng đều đặn mỗi ngày sẽ thấy tình trạng lở loét cải thiện rõ rệt.

Bài thuốc chữa bệnh trĩ

Chuẩn bị: Thổ hoàng liên và đậu đỏ.

Cách thực hiện: Tán nhỏ tất cả các dược liệu. Sau đó trộn đều lên rồi đắp vào vùng bị trĩ. Mỗi ngày thực hiện 1 – 2 lần để đạt được kết quả điều trị cao nhất.

Bài thuốc chữa viêm miệng, tưa lưỡi, lỡ môi, sưng lưỡi

Chuẩn bị: Thổ hoàng liên và mật ong.

Cách thực hiện: Trộn đều hỗn hợp lại với nhau. Sau đó cho vào miệng ngậm đến khi tan hết. Thực hiện liên tục và đều đặn đến khi viêm miệng, tưa lưỡi, lỡ môi và sưng lưỡi hết hẳn thì ngưng.

Bài thuốc cải thiện chức năng gan, chữa xơ gan

Chuẩn bị: 15 gram thổ hoàng liên, 10 gram xa tiền tử, 20 gram hoàng kỳ, 10 gram uất kim, 12 gram tích tuyết thảo, 12 gram sinh cái sam và 12 gram phục linh.

Cách thực hiện: Cho các dược liệu và nước lọc vào ấm rồi nấu sôi trên lửa nhỏ. Chờ đến khi hỗn hợp đổi màu và sắc lại thì tắt bếp. Lọc lấy nước thuốc ra ly và tiến hành uống. Thực hiện đều đặn mỗi ngày để đạt kết quả chữa trị tốt nhất.

Thổ hoàng liên có tác dụng rất tốt trong việc cải thiện chức năng gan, chữa xơ gan

 Bài thuốc chữa sốt phát ban, sốt cao

Chuẩn bị: 8 gram thổ hoàng liên và 8 gram đại hoàng chi.

Cách thực hiện: Đem tất cả các nguyên liệu đi rửa sạch với nước để loại bỏ hết bụi bẩn. Sau đó cho vào ấm nấu với nước theo một tỉ lệ phù hợp. Chờ đến khi hỗn hợp sôi lên, đổi màu và sắc lại thì ngưng nấu. Rót nước ra ly và tiến hành uống trong ngày.

Bài thuốc giúp kích thích tiêu hóa

Chuẩn bị: 0.5 gram thổ hoàng liên, 0.75 gram quế chi và 1 gram đại hoàng.

Cách thực hiện: Đem tất cả dược liệu tán nhuyễn thành bột mịn. Sau đó chia thành 3 phần bằng nhau rồi hòa từng phần với nước để uống trong ngày. Mỗi ngày dùng 1 thang để đạt được hiệu quả cao nhất.

Bài thuốc chữa bệnh lỵ trực khuẩn

• Bài thuốc 1

Chuẩn bị: 12 gram thổ hoàng liên.

Cách thực hiện: Đem dược liệu đi tán thành bột mịn. Sau đó chia thành nhiều phần, mỗi phần 2 gram để uống chung với nước. Thực hiện đều đặn 2 lần ngày thì khoảng 1 – 3 tuần bệnh sẽ cải thiện dần.

• Bài thuốc 2

Chuẩn bị: Thổ hoàng liên, hoàng cầm và hoàng bá.

Cách thực hiện: Rửa sạch tất cả dược liệu để loại bỏ hết bụi bẩn và vi khuẩn. Sau đó cho vào ấm nấu cùng với nước. Chờ đến khi hỗn hợp sắc lại thì tắt bếp và rót lấy nước uống. Dùng mỗi ngày 1 thang sẽ thấy các triệu chứng của bệnh thuyên giảm dần.

Bài thuốc chữa chứng nghiện rượu

Chuẩn bị: Thổ hoàng liên, mạch môn đông, ngũ vị tử và can cát.

Cách thực hiện: Tất cả các dược liệu đem cho vào nồi nấu cùng với nước theo tỉ lệ phù hợp. Đun sôi hỗn hợp trên lửa nhỏ và chờ đến khi nước thuốc lại thì tắt bếp và rót lấy nước uống.

Lưu ý

Thổ hoàng liên chống chỉ định các đối tượng dị ứng hoặc mẫn cảm với các thành phần có trong dược liệu này. Người khí hư, tỳ vị hư hàn không được khuyến cáo sử dụng.

Bài viết đã cung cấp cho bạn đọc các thông tin về dược liệu thổ hoàng liên cũng như các bài thuốc sử dụng dược liệu này. Thổ hoàng liên được dùng thay thế hoàng liên trong các bài thuốc bởi hai dược liệu này có công dụng tương tự nhau.

LIÊN HỆ MUA SẢN PHẨM
Hotline: 0939714275
tiemthuocbacsaithanh
Thuocbacsaithanh

CÁC BÀI VIẾT LIÊN QUAN:
– Nhân trần: Thảo dược thanh nhiệt, mát gan
– Mướp đắng: “Sát thủ của chất béo”