Mạch môn là một loại cây thân thảo, củ mạch môn có nhiều tác dụng tốt đối với sức khỏe và có công dụng trị bệnh. Củ mạch môn được ứng dụng trong một số bài thuốc chữa táo bón, ho ra máu, ho lâu ngày, ho có đờm,…
- Tên gọi khác: Lan tiên, cỏ lan, mạch đông, tóc tiên, mạch môn đông;
- Tên khoa học: Ophiopogon japonicus hay Convallaria japonica Linnaeus f.;
- Họ: Thuộc họ Tóc tiên (Ruscaceae).
Mô tả về cây mạch môn
Đặc điểm sinh vật
- Thân cây: Cây mạch môn là một loại cây thân thảo. Mạch môn cao từ 10 – 40cm, thường xanh và sống lâu năm.
- Lá: Lá cây mạch môn là lá thẳng, có màu xanh lục. Lá có bề mặt dài và hẹp, cuống có bẹ. Lá dài khoảng 20 – 40cm, rộng từ 1 – 4mm. Mép lá mạch môn có răng cưa. Lá mọc từ gốc, vươn lên.
- Rễ: Cây mạch môn có rễ chùm.
- Hoa: Hoa mạch môn có màu sắc biến đổi từ trắng đến tím hoa cà nhạt. Hoa mọc thành từng cành trên thân cây, thường dài từ 5 – 10cm.
- Quả: Mạch môn cho quả mọng, có màu xanh lam. Quả thường có đường kính khoảng 5 – 6mm. Mỗi quả có chứa từ 1 – 2 hạt;
- Củ: Phần rễ của mạch môn phát triển thành củ. Củ mạch môn dẹt ở hai đầu, phần thân mập tròn. Vỏ củ mạch môn có màu trắng vàng.
Khu vực phân bố
Mạch môn có nguồn gốc từ Nhật Bản. Hiện nay, mạch môn được trồng làm cây cảnh ở nhiều nơi và được trồng để làm dược liệu.
Tại Việt Nam, cây mạch môn mọc hoang và được trồng ở nhiều vùng phía Bắc như Hà Nam, Bắc Giang, Nghệ An, Hưng Yên,…
Bộ phận dùng
Củ mạch môn là bộ phận thường được sử dụng.
Thu hái và sơ chế
Thu hái phần củ mạch môn vào độ tháng 9 – 12 trong năm. Chọn thu hoạch những cây đã sống được khoảng 2 năm tuổi.
Sơ chế phần của mạch môn như sau:
- Bước 1: Cắt bỏ toàn bộ những phần rễ con, rửa sạch đất cát.
- Bước 2: Củ nhỏ để nguyên. Củ lớn bổ đôi.
- Bước 3: Phơi khô, sấy nhẹ hoặc có thể dùng tươi.
Cách bảo quản
Bảo quản mạch môn ở nơi khô ráo, thoáng mát và sạch sẽ. Tránh bảo quản ở nơi ẩm thấp.
Vị thuốc củ mạch môn
Tính vị
Củ mạch môn có vị ngọt, hơi đắng và mang tính hàn.
Quy kinh
Củ mạch môn được quy vào một số loại kinh như vị tân, thủ thái âm phế, kinh tâm.
Tác dụng dược lý và chủ trị
Theo Đông y, củ mạch môn có các tác dụng đối với cơ thể như:
- An thần;
- Nhuận phế;
- Thanh nhiệt;
- Giải độc;
- Thanh tâm;
- Lợi tiểu;
- Ích tinh;
- Cường âm;
- Tăng cân;
- An ngũ tạng.
Nhờ những tác dụng trên, mạch môn có khả năng điều trị các chứng bệnh sau:
- Điều trị ho và ho ra máu;
- Điều trị khô miệng;
- Điều trị táo bón;
- Điều trị ho có đờm.
Cách dùng và liều lượng dùng
Mỗi ngày nên dùng khoảng từ 6 – 20g củ mạch môn. Dùng mạch môn bằng cách sắc uống hoặc kết hợp với một số loại dược liệu khác để cho ra những bài thuốc chữa bệnh.
Bài thuốc sử dụng cây mạch môn
Bài thuốc chữa chứng ho, ho lâu ngày, khó thở
- Chuẩn bị: 16g củ mạch môn, 4g cam thảo, 4g gạo nếp sao vàng, 4g đảng sâm, 8g bán hạ, 4g đại táo.
- Cách thực hiện: Sắc các dược liệu trên với 600ml nước. Sắc thuốc cô đọng còn 200ml nước.
Mỗi thang thuốc chia ra làm 3 lần uống trong ngày.
Bài thuốc chữa răng chảy máu
Sắc mạch môn với nước. Uống thuốc trị răng chảy máu.
Bài thuốc trị suy tim, ra mồ hôi nhiều, huyết áp hạ, mạch nhanh
- Chuẩn bị: 16g mạch môn, 8g nhân sâm. 6g ngũ vị từ.
- Cách thực hiện: Sắc các nguyên liệu trên, uống thuốc để chữa các chứng về hạ huyết áp, mạch nhanh, ra mồ hôi nhiều,…
Bài thuốc trị táo bón
- Chuẩn bị: 20g mạch môn, 12g huyền sâm, 20g sinh địa.
- Cách thực hiện: Sắc uống.
Bài thuốc chữa bệnh ho khan, ho có đờm, đau họng
- Chuẩn bị: 5g mạch môn, 12g tang diệp, 4g mè đen, 4g tỳ bà diệp, 3g hạnh nhân, 3g a giao, 4g cam thảo.
- Cách thực hiện: Sắc các nguyên liệu để uống.
Bài thuốc trị viêm họng mạn, viêm phế quản mạn, lao phổi và hội chứng phế có kèm ho khan:
- Chuẩn bị: Dùng bán hạ chế 6g, cam thảo 4g, đại táo 4 quả, mạch môn 20g, đảng sâm 12g, ngạch mễ 20g.
- Cách thực hiện: Sắc các nguyên liệu để uống.
Bài thuốc trị chảy máu cam:
- Chuẩn bị: Dùng mạch môn bỏ lõi 20g, sinh địa 20g.
- Cách thực hiện: Sắc các nguyên liệu để uống.
Bài thuốc trị Tỳ và Phế có hư nhiệt bốc lên và họng lở loét:
- Chuẩn bị: Dùng hoàng liên 20g, mạch môn 40g, đem tán nhuyễn, trộn mật ong làm hoàn.
- Cách thực hiện: Viên hoàn to bằng hạt ngô đồng, mỗi lần dùng 20 viên uống với nước sắc mạch môn.
Bài thuốc trị hư lao, cốt chưng, lao nhiệt, khách nhiệt và Tâm Phế có hư nhiệt:
- Chuẩn bị: Dùng ngũ vị tử, miết giáp, địa hoàng, thiên môn, mạch môn, sa sâm, thanh hao, ngưu tất, thược dược, ngô thù du.
- Cách thực hiện: Đem các vị tán bột, trộn mật làm viên.
Bài thuốc trị khát uống nước không ngừng:
- Chuẩn bị: Dùng mạch môn bỏ lõi 120g, ô mai nhục 20 quả.
- Cách thực hiện: Đem sắc thuốc với 1 thăng nước, còn lại 7 hộc, chia đều uống hết trong ngày.
Bài thuốc trị chứng hư thoát, mạch nhanh, ra mồ hôi nhiều, tim suy, huyết áp hạ:
- Dùng nhân sâm 8g, mạch môn 16g, ngũ vị tử 6g đem sắc uống. Nếu thấy bứt rứt, khó chịu thì dùng hoàng kỳ, đương quy mỗi thứ 8g, mạch môn 20g, chích thảo, ngũ vị tử mỗi thứ 4g đem sắc uống.
Bài thuốc trị khát uống nước không ngừng:
- Chuẩn bị: Dùng mạch môn bỏ lõi 120g, ô mai nhục 20 quả.
- Cách thực hiện: Đem sắc thuốc với 1 thăng nước, còn lại 7 hộc, chia đều uống hết trong ngày.
Một số điều cần lưu ý khi dùng cây mạch môn
Khi sử dụng mạch môn và các bài thuốc từ mạch môn, người bệnh cần lưu ý một số điều sau:
- Người bệnh có nhu cầu dùng các bài thuốc từ củ mạch môn để chữa bệnh cần hỏi ý kiến của bác sĩ chuyên khoa.
- Trường hợp người bị tiêu chảy, tỳ vị hư hàn không được dùng mạch môn.
- Trường hợp bệnh nhân bị nhiệt phế và vị không nên dùng mạch môn.
- Những bài thuốc từ mạch môn nói riêng hoặc các bài thuốc Đông y nói chung thường có tác dụng chậm. Người dùng cần kiên trì sử dụng.
- Tùy vào cơ địa của mỗi người, các bài thuốc mạch môn có thể không phát huy hiệu quả, có một số tác dụng phụ,… Nếu cơ thể xuất hiện những triệu chứng lạ, bệnh nhân cần tạm ngưng sử dụng thuốc và khai báo ngay với bác sĩ.
Tóm lại, củ mạch môn có nhiều tác dụng đối với lại sức khỏe con người và nhiều công dụng trong điều trị bệnh. Theo Đông y, mạch môn được ứng dụng trong những bài thuốc chữa táo bón, ho, ho đờm, ho ra máu,… Tuy nhiên, trước khi áp dụng điều trị bằng các bài thuốc từ mạch môn, người bệnh cần hỏi ý kiến của bác sĩ.
LIÊN HỆ MUA SẢN PHẨM:
HOTLINE: 0939714275
tiemthuocbacsaithanh
Thuocbacsaithanh
CÁC BÀI VIẾT LIÊN QUAN:
Huyết giác: Vị thuốc bí ẩn chữa ứ máu
Hoa Hòe trong điều trị tăng huyết áp
Bài Viết Liên Quan
BÀI 1268 – Gừng: Vị thuốc, gia vị tốt cho dạ dày
Trong dân gian, Gừng là một vị thuốc hỗ trợ tiêu hóa chữa chứng rối loạn [...]
Th10
BÀI 1267 – Bạn đã biết hết các tác dụng chữa bệnh của gừng?
Gừng (Zingiber officinale Rose.), họ gừng (Zigiberaceae) là cây thuốc nam được trồng hầu như [...]
Th10
BÀI 1266 – 9 tác dụng của atiso và lưu ý khi sử dụng để an toàn cho sức khỏe
Atiso được từ xưa đã được nhiều người tin dùng vì không những thơm ngon [...]
Th10